معرفی 5 بخش مهم از اجزای نسخه
در این مقاله میخواهیم تعریف نسخه و آموزش نسخه خوانی را با هم به بررسی کنیم و معرفی اجزای نسخه را خواهیم داشت. با ما همراه باشید..
نسخه خوانی:
سال هاست که نسخه نویسی پزشکان در کشورمان به شیوه دستی و بدون استفاده از نرم افزار های نسخه نویسی انجام می پذیرد. در این میان به دلیل مشکلاتی که در شیوه نگارش و دست خط در برخی از این نسخه ها دیده می شود، گاها شاهد آسیب هایی می باشیم که به سلامت بیمار وارد می شود.
ارائه هرگونه خدمات دارویی در داروخانه یا مراکز مشاوره در موارد بسیاری همراه با خواندن این نسخه ها می باشد، بنابراین شاغلین در این حوزه باید دوره تکنسین داروخانه ببینند و قادر به خواندن نسخه ها باشند.
تعریف نسخه:
یک دستور دارویی که توسط یک پزشک برای یک بیمار معین، در یک تاریخ معین جهت یک یا چندین بیماری نوشته می شود. دو پزشک نباید یک نسخه را مهر کنند. نسخه برای یک بیمار معین است، نمی توان نسخه را در اختیار فرد دیگر با علائم مشابه قرار داد.
پزشک می تواند برای یک یا چند بیماری شخص دارو بنویسد مثلا فردی دیابت داشته باشد و حالا دچار افسردگی شده است و یا مریض مشکل دریچه میترال داشته و حالا گلودرد دارد بنابراین در نسخه این شخص Inderal همراه با آموکسی سیلین نوشته شده است.
در نسخه های بیمه: CC مخفف Chief compelere یعنی مشکل اصلی بیمار می باشد و باید با زبان خود بیمار نوشته شود مثلا: سوزش سر دل ، درد مفاصل و بی خوابی و …
DX مخفف Diagnosis ، تشخیص پزشک می باشد. با آموزش نسخه خوانی که در بخش زیر قسمتی از آن را بیان می کنیم تمامی این مفاهیم را فراخواهید گرفت.
خواندن نسخه پزشک
برای خواندن نسخه پزشک می توانید از روش های مختلف استفاده کنید که شامل مطالعه مقالات علمی، مراجعه به کتابخانه، مراجعه به وبسایت های معتبر و مشاوره با پزشک می باشد. این روش ها به شما کمک می کنند تا اطلاعات دقیق و به روزی درباره روش ها و عوامل تعیین کننده آنها بدست آورید.
مطالعه مقالات علمی یکی از روش های مؤثر برای خواندن نسخه پزشک است. شما می توانید به دنبال مقالات علمی در مورد موضوع خاص خود بگردید و آنها را مطالعه کنید. این مقالات معمولاً توسط پزشکان و پژوهشگران متخصص در زمینه های مختلف منتشر می شوند و اطلاعات دقیق و به روزی را درباره روش ها و عوامل تعیین کننده آنها ارائه می دهند.
مراجعه به کتابخانه نیز یک روش موثر برای خواندن نسخه پزشک است. در کتابخانه ها می توانید به دنبال کتاب ها و منابع پزشکی در مورد موضوع خود بگردید. این منابع عموماً شامل کتاب های درسی، کتاب های تخصصی و منابع دیگری هستند که توسط پزشکان و متخصصان در زمینه های مختلف نوشته شده اند. این کتاب ها و منابع می توانند به شما اطلاعات دقیق و جامعی راجع به روش ها و عوامل تعیین کننده آنها ارائه دهند.
معرفی اجزای نسخه:
شکل نسخه یک فرم چاپی است که دارای قسمت سفیدی برای نوشتن نام و مشخصات و دستور مصرف دارو هاست. بطور کلی اگر می توانیم معرفی اجزای نسخه را به بخش های زیر تقسیم بندی کنیم:
۱.مشخصات بیمار و تاریخ تجویز
۲.شروع نسخه RX
۳.شکل و نام دارو و قدرت دارویی و تعداد دارو
۴.طریقه مصرف یا چگونگی ساخت (در مورد دارو های ترکیبی) و ارائه توصیه های تکمیلی (مثلا این نسخه دو بار قابل تکرار است)
۵.مهر و امضای پزشک
1 – بخش مشخصات بیمار
این بخش شامل: نام و نام خانوادگی بیمار، سن، جنس، وزن (به ویژه در اطفال)، تاریخ، دسته ها و اقلام دارویی و در آخر از همه مهر پزشک می باشد. اگرنسخه ای هیچ کدام از موارد را نداشته باشد نمی توان نسخه را برگرداند ولی اگر مهر پزشک نداشته باشد نسخه باطل است. پس مهم ترین فاکتور برای نسخه مهر پزشک است.
۲ – RX
نسخه در تمام دنیا با علامت RX شروع می شود که برگرفته از کلمه RECIPE به معنی “به این شکل اجرا کن” یا “به این صورت تهیه کن” که در سمت چپ بالای نسخه نوشته می شود.
۳ – اشکال دارو، نام ، دوز، تعداد و دستور مصرف
اغلب دارو ها در هنگام تجویز مقدار آنها از قبیل دوز و تعداد و دستور مصرف مشخص می شود.
– شکل دارو:
اغلب از حروف مخفف به جای نوشتن نام کامل شکل دارویی استفاده می گردد. در بعضی نسخه ها اشکال دارویی را بعد از اسم دارو هم می نویسند هر چند بهتر است قبل از اسم دارو نوشته شود. البته در نگارش نسخه، گاها پزشک شکل دارویی را پس از ذکر نام دارو می نویسد و نه در اول سطر مربوطه
Tab Xanax 5.0 mg n=10
Xanax 5.0 mg Tab n=10
– نام دارو :
داروها اسم ژنریک و اسم تجاری دارند که بهتر است در نسخه با اسم ژنریک نوشته شود. نام ژنریک نامی است که دارو در سراسر دنیا به آن شناخته می شود در حالی که همان نام ژنریک ممکن است ده ها نام تجارتی داشته باشد به این صورت که هر کارخانه سازنده برای خود نام مخصوص انتخاب می کند لذا انتظار می رود اثرات کلینیکی مشابهی داشته باشند اما داروهای ژنریک ممکن است از نظر میزان و نوع مواد جانبی و شکل ظاهری دارو تفاوت داشته باشند.
اسامی تجاری در بیمه مشکل ایجاد می کند مثلا بیمه آساکول را در نسخه قبول نمی کند و باید اسم دارو در نسخه نوشته شود . ایراد و مشکل دیگر این است که بعضی از اسم های تجاری مثل Inderal نسبت به اسم های ژنریک مثل پروپرانولول راحت تر و کوتاه تر است. در نتیجه پزشک در نسخه Inderal می نویسد. منظور این نیست که حتما دارو با اسم ایندرال، به مریض داده شود.
– دوز دارو :
در خیلی از موارد که دارو تک دوز می باشد، پزشک دوز مربوطه را در نسخه قید نمی کند، بهتر است اگر دارویی حتی فقط یک دوز هم داشته باشد در نسخه نوشته شود زیرا ممکن است در آینده دوز دیگری از آن وارد بازار شود و اگر دوز دارو نوشته نشده باشد بیمه حداقل دوز را قبول می کند.
– تعداد دارو :
تعداد دارو به صورت انگلیسی و در تعداد های کم به صورت یونانی نوشته می شود . ممکن است کارخانه ها جعبه هایی با تعداد متفاوت تولید کنند. به عنوان مثال یک کارخانه جعبه های سی تایی و دیگری صدتایی تولید کند. باید توجه داشت که در این موارد بیمه، آن جعبه ای را که تعداد کم تری دارد قبول می کند. بیمه تعداد را به فارسی قبول نمی کند ولی به طور استثنا کلمه “۲۰۰ عدد “را قبول می کند.
۴-دستور دارویی:
دستور دارویی می تواند نوشته نشود، دستور ساده ای باشد و یا به صورت کامل و با توضیحات نوشته شود اگر در نسخه ای دوز دارویی یا شکل دارویی نوشته نشده باشد ارزان ترین حالت در بیمه قیمت میخورد. در نسخه خوانی باید دقت نمود سن، جنس، مهر و تخصص پزشک و بقیه داروها به خواندن نسخه کمک می کند.
۵-مهر و امضای پزشک:
وجود مهر و امضای پزشک در نسخه الزامی است. خواندن نسخه همانند خواندن متون یک زبان جدید در نگاه اول پیچیده و سخت بنظر می رسد، اما با یادگیری اصول و تکنیک های خاصی که قاعدتا مبتنی بر مبانی آموزش زبان های خارجی و کارشناسی خط بنا نهاده شده است، می توان با تمرین موفق به کسب مهارت در این زمینه شد.