7 بیماری شایع قلبی عروقی شایع + علت بیماری و درمان
در ادامه مباحث قبلی در رابطه با بیماری های شایع که باید یک تکنسین داروخانه به صورت اجمالی با آن ها آشنایی داشته باشد، در این پست به بررسی بیماری های قلبی عروقی می پردازیم.
۱. آترواسکلروز (تصلب شرایین)
یکی از بیماری های قلبی عروقی، آترواسکلروز (تصلب شرایین) عبارت است از یک گونه بسیار شایع از تصلب شرایین که طی آن رسوباتی به نام پلاک در دیواره رگ هایی که خون حاوی اکسیژن و سایر مواد مغذی را از قلب به سایر بخش های بدن می برند، تشکیل می شوند. آترواسکلروز می تواند باعث آسیب کلیوی، کاهش خون رسانی به مغز و اندام ها و بیماری رگ های قلبی شود.
آترواسکلروز یکی از علل عمده سکته مغزی و قلبی است. شروع آن می تواند در سی و چند سالگی باشد. شیوع آن تا سن ۴۵ سالگی در مردان بیشتر است. اما پس از یائسگی، شیوع آن در زنان افزایش می یابد.
علائم شایع بیماری آترواسکلروز
تا زمانی که آترواسکلروز به مراحل پیشرفته نرسیده باشد، اغلب بدون علامت است. بروز علائم بستگی به این دارد که خون رسانی کدام قسمت بدن کم شده و شدت و گسترش بیماری در چه حد است.
-گرفتگی عضله، وقتی رگ های قلبی درگیر شده باشد.
-آنژین صدری یا حمله قلبی، وقتی رگ های قلبی درگیر شده باشد.
-سکته مغزی یا کاهش ناگهانی و موقت خون رسانی به مغز اما بدون بروز سکته، در صورتی که رگ هایی که به گردن و سپس مغز می روند درگیر شده باشند.
علل بیماری آترواسکلروز
تکه های بافت چربی دار که حاوی لیپو پروتئین کم چگال ( همان کلسترول بد) یا LDL هستند و به دیواره سرخرگ آسیب می رسانند، اغلب در محل اتصال و انشعاب سرخرگ ها رسوب می کنند. تشکیل این رسوبات شاید حتی در اوایل جوانی آغاز شود. بافت پوشاننده دیواره داخلی سرخرگ در این نقاط اتصال و انشعاب، مواد چربی موجود در خون را به دام می افکند.
با تجمع مواد چربی انعطاف پذیری سرخرگ کم و فضای داخلی آن تنگ تر می شود. در نتیجه جریان خون مشکل پیدا می کند. از طرفی این رسوبات ممکن است شکاف بردارند یا پاره شوند و روی آن ها لخته خونی تشکیل شود که در نتیجه رگ مسدود می شود.
عوامل افزایش دهنده خطر
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا یعنی بالا بودن غلظت لیپوپروتئین LDL و پایین بودن غلظت لیپوپروتئین HDL
- سن بالای ۶۰ سال
- جنس مذکر
- استرس
- دیابت شیرین ( مرض قند)
- چاقی؛ کم تحرکی
- سیگار کشیدن تغذیه نامناسب
- سابقه خانوادگی آترواسکلروز
پیشگیری:
- ترک سیگار
- توصیه هایی که در قسمت رژیم غذایی آمده است را رعایت کنید. کودکان و نوجوانانی که والدین آن ها دچار آترواسکلروز هستند نیز از رژیم کم چربی سود خواهند برد.
- به طور منظم ورزش کنید.
- حتی المقدور استرس را کاهش دهید و به سطح قابل کنترل برسانید.
- اگر دیابت یا فشار خون بالا دارید برنامه درمانی مربوطه را به دقت رعایت کنید.
عواقب مورد انتظار:
این بیماری در حال حاضر علاج ناپذیر است. اما گزارشات زیادی رسیده مبنی بر اینکه درمان مجدانه عوامل خطر این بیماری می تواند تا حدی انسداد را کاهش دهد. بدون درمان، عوارضی پدید خواهند آمد که نهایتا به مرگ منتهی خواهد شد.
تحقیقات در زمینه علل و روش های درمانی این بیماری ادامه دارند.
عوارض احتمالی:
-سکته قلبی
-سکته مغزی
-آنژین صدری
-بیماری کلیوی
-نارسایی احتقانی قلب
-مرگ ناگهانی
درمان:
آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد: نوار قلب، آزمون ورزش، آزمایش خون از نظر کلسترول خوب و بد، قند خون و نیز عکس برداری از قفسه سینه و عروق و ترک سیگار.
برای بعضی از بیماران که خطر در مورد آن ها زیاد است، جراحی انجام می شود: بازکردن رگ با بالن های مخصوص در مورد رگ های تنگ شده و سایر روش های جراحی مانند تعویض رگ بیمار با سیاهرگ یا رگ های مصنوعی.
داروها:
به دلیل این که کار از کار گذشته و آسیب قبلا وارد شده است، هیچ داروی رضایت بخشی برای درمان آترواسکلروز وجود ندارد.
در تحقیقات اخیر مشخص شده است که پایین آوردن سطح کلسترول در کسانی که کلسترول خونشان بالاست، می تواند طول عمر را افزایش دهد. اگر بیمار علائم یک اختلال ناشی از آترواسکلروز را داشته باشد و رژیم غذایی و ورزش در کاهش کلسترول موثر واقع نشده باشند، شاید برای او داروهای ضد چربی تجویز شود.
در برخی تحقیقات مشخص شده است که آسپیرین و ویتامین E ممکن است خطر سکته قلبی را کاهش دهند.
۲.آریتمی قلب:
یکی از بیماری های قلبی عروقی آریتمی قلب است که به معنی غیر طبیعی بودن ریتم قلب است. ریتم طبیعی قلب از گره سینوسی آغاز شده و پس از انتقال به گره دهلیزی-بطنی در بطن ها منتشر می شود. در نتیجه این نحوه هدایت تحریک الکتریکی، ابتدا دهلیز و با فاصله کمی بطن ها منقبض می شوند. ریتم طبیعی قلب بین شصت تا صد ضربان در دقیقه است.
علل بروز آریتمی قلب:
- بیماری شریان کرونری
- بیماری های دریچه ای قلب
- التهاب عضله قلب
- داروها(گشاد کننده برونش ها و دیگوکسین)
- اختلال شیمیایی در خون (افزایش پتاسیم)
- عدم تعادل هورمونی(پرکاری تیروئید)
- نقص مادرزادی
علائم بروز آریتمی:
- طپش قلب
- گیجی
- تنگی نفسی
- درد در سینه یا گردن
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی حاد
- نارسایی قلبی مزمن
۳.آنژین صدری
از دیگر بیماری های قلبی عروقی، آنژین صدری است. آنژین صدری یا آنژین قلبی به وضعیتی می گویند که بیمار دچار درد قفسه سینه شده باشد که منشا درد بیماری شریان های کرنری باشد.
دلیل ظهور آنژین صدری، فقدان اکسیژن کافی در ماهیچه های قلبی است.این درد گاه به گاه است و اغلب به بازوها و به خصوص بازوی چپ نیز قابلیت انتشار دارد.
در حالتی که آنژین حتی در حالت استراحت توسط شخص حس شود ، آنژین حالا “ناپایدار” به خود گرفته است. آنژین ناپایدار بسیار خطرناک بوده و از علائم قریب الوقوع بودن یک سکته قلبی است.
علائم آنژین صدری:
احساس سنگینی مبهم و انقباضی در وسط سینه
دردی که به سمت گلو و به پایین و دست ها به خصوص دست چپ کشیده شود.
۴.نارسایی احتقانی قلب:
ناتوانی قلب در عمل تلمبه کردن خون را نارسایی قلبی گویند. ناتوانی رساندن خون از ریه به قلب باعث تجمع مایعات در ریه ها (خیز یا ادم ریوی) می گردد.
علل ایجاد نارسایی قلبی:
- در افرادی که دچار بلوک قلبی کامل می شوند.
- سکته های قلبی
- انسداد شریان ریوی
- در نارسایی قلبی مزمن که قلب تحت فشار باشد.
- عفونت شدید دریچه قلب
علائم نارسایی قلبی حاد:
- تنگی نفس شدید
- رنگ پریدگی پوست و عرق ریزش
- سرفه همراه با خلط کف آلود صورتی رنگ یا حتی با خون
- خس خس سینه
۵.سکته یا Stroke:
به مرگ قسمتی از عضله قلب که از نرسیدن خون به آن ایجاد می گردد، گفته می شود. معمولا علت آن بیماری شریان کرونری می باشد.علائم اولی آن به صورت خستگی، سرگیجه، خواب آلودگی، توهم، عرق سرد، سردرد، پوست مایل به آبی و رنگ پریده بوده و ادامه آن منجر به فلج و مشکلات بلع می شود.
علائم بروز سکته قلبی:
- بروز درد شدید در وسط سینه که به طرف گردن و دست ها کشیده می شود.
- تنگی نفس
- بی قراری
- اضطراب و ترس از مردن
- تهوع و استفراغ
- رنگ پریدگی و تعرق شدید
۶.بیماری های دریچه ای قلب:
تنگ شدن دریچه که در اثر باز نشدن لت های قلب ایجاد می شود. نارسایی دریچه، که محکم بسته نمی شود و اجازه می دهد خون برگشت نماید.
نارسایی آئورت:
دریچه آئورت از جمله بیماری های دریچه ای قلب می باشد که باعث می شود که خون از آئورت به قلب برنگردد. در اثر محکم بسته نشدن لت های دریچه، خون به قلب نشت می کند.
علل بروز نارسائی آئورت:
- مادرزادی (سندروم مارفان که به جای ۳ لتی بودن ۲ لتی می باشد)
- بیماری التهابی مفاصل
- تب روماتیسمی
- بیماری سفلیس
نارسایی میترال:
از دیگر بیماری های دریچه ای قلب می توان به نارسائی میترال اشاره کرد. دریچه میترال بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد. در نارسایی میترال، دریچه خوب بسته نمی شود و خون به دهلیز نشت می کند.
می تواند بر اثر بیماری سندروم مارفان، عفونت دریچه (آندوکاردیت عفونی) و یا بیماری کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (ضخیم شدن دیواره بطن) ایجاد شود.
پرولاپس دریچه میترال، تغییر شکل و برآمدگی دریچه میترال به سمت دهلیز را پرولاپس گویند. از هر ۲۰ نفر یک نفر به آن دچار می شود.
۷.بیماری شریان های کرونری:
در بیماری شریان های کرونری، سرخرگ های کرونری تنگ و باریک می شوند (استنوسیس) و عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن کافی محروم می گردند.
به علت مسدود شدن آن توسط یک لخته خون قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی رسد، خواهد مرد و این به سکته قلبی می انجامد.
تنگ شدن موقت شریان کرونری می تواند بر اثر اسپاسم در دیواره شریان ایجاد گردد.
علائم بیماری شریان های کرونری:
- درد سینه در هنگام فعالیت
- اختلال در ضربان قلب
- نارسایی مزمن قلب که باعث تنگی نفس یا تورم مچ پا می شود.
- مرگ ناگهانی
- سکته قلبی
۸. آنمی یا کم خونی:
از دیگر بیماری های قلبی عروقی آنمی یا کم خونی است که به دسته های مختلف تقسیم می شوند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم.
MCV یا حجم عمده سلولی:
کاهش MCV نشانه کاهش اندازه گلبول های قرمز بوده و به این حالت آنمی میکروسیتیک هیپوکرومیک گفته می شود که در اثر کمبود آهن به وجود می آید.
افزایش MCV را آنمی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک می نامند که نشان دهنده کمبود ویتامین B12 و فولیک اسید است.
MCHC یا غلظت هموگلوبین سلول های خونی:
وزن هموگلوبین موجود در سایز و اندازه متوسط گلبول های قرمز نشان می دهد.
افزایش آن نشانه کوچک شدن گلبول ها و زیادتر بودن نسبت اندازه هموگلوبین به اندازه گلبول است که به آن آنمی میکروستیک گفته می شود.
اما در کاهش MCHC یعنی نسبت اندازه هموگلوبین به خود سلول کم تر شده است، به این معنا که گلبول درشت تر شده و این یعنی آنمی مگالوبلاستیک.
MCH که متوسط وزن هموگلوبین در گلبول های قرمز را نشان می دهد.
آنمی میکروسیتیک ( هیپوکرومیک):
MCV کاهش
MCHC افزایش
MCH بدون تغییر
آنمی ماکروسیتیک (مگالوبلاستیک):
MCV افزایش
MCHC کاهش
MCH بدون تغییر
آنمی نورموستیک (نورموکرومیک):
MCV و MCHC و MCH همگی بدون تغیی
آنمی میکروسیتیک(هیپوکرومیک) :
در اثر کمبود آهن ایجاد می شود
MCV کاهش می یابد
اشکال در سنتز پروتئین هم
افزایش ظرفیت اتصال آهن، کاهش فریتین سرم
علائم:
خستگی و درد تنفسی که می تواند در بارداری هم به وجود بیاید.
پایش آنمی میکروسیتیک:
۱. اندازه گیری سرم فریتین برای ارزیابی میزان ذخیره آهن در خون
۲. اندازه گیری فولات سلول های گلبول های قرمز نه فولات سرم
۳. ارزیابی پاسخ به تجویز آهن خوراکی یا تزریقی
۴. پاسخ خوب رتیکولوسیتی نشانه حالت فعال تولید گلبول های قرمز و نرمال بودن ساخت آن ها است.
۵. از انواع فرآورده های آهن با پوشش روده ای یا آهسته رهش می توان برای کاهش عوارض جانبی آن ها استفاده کرد، اما ممکن است تحت شرایط موجود در دستگاه گوارش جذب آن ها دچار مشکل گردد.
دیدگاهتان را بنویسید