انواع دسته بندی اشکال مختلف دارویی | فروردین 1401
داروها را ممکن است به اشکال مختلف دارویی تهیه نمود. اغلب، اثربخشی یک دارو بستگی به شکل دارو را بهترین شکل ممکن تهیه و به بازار عرضه نمایند. در این مقاله اطلاعات جامعی درباره انواع اشکال مختلف دارو و نحوه تهیه آن برای استفاده راحت تر دارو میپردازیم.
اشکال دارویی
اشکال مختلف دارویی به تفکیک در زیر دسته بندی شده اند:
عصاره ها (extracts):
برای تهیه عصاره ها و مواد مؤثر گیاهی یا حیوانی را توسط حلال های آب و یا اتر استخراج می نمایند سپس مایع حاصله را تبخیر نموده و غلیظ می کنند. این ماده عصاره نامیده می شود و معمولا ۴ الی ۵ مرتبه قوی تر از داروهای خام اولیه است. عصاره ها بر چند نوع هستند : عصاره مایع، عصاره جامد و عصاره نرم.
کپسول ها (capsules):
محفظه ای استوانه ای و یا بیضی شکل است که از مخلوط آب، گلیسیرین و ژلاتین تهیه می شود. کپسول ها طعم بدمزه و تلخ داروها را مخفی نموده و پس از ورود به معده و مجاورت با شیره معدی حل می گردند. کپسول ها را به دو دسته کپسول های سخت و نرم تقسیم میکنند. کپسول های نرم دارای جداری نازک و نرم بوده و محتوی آن ها را روغن هایی مثل کرچک و یا روغن ماهی تشکیل می دهند در حالی که کپسول های سخت از گرد ها پر شده اند.
قرص ها (tablets):
یکی از اشکال دارویی، داروهای جامد هستند که قرص ها جزو اولین موارد در این دسته می باشند. برای تهیه آن ها دارو ها را اول به صورت گرد درآورده و سپس گردها را به کمک ماشین های مخصوص متراکم ساخته و به صورت قرص در می آورند . قرص ها به شکل های مختلف استوانه ای و پهن تهیه می شوند در صورتی که قرص بد طعم، سوزاننده یا بد رنگ باشد روی آن را از یک ورقه لعاب قندی که ممکن است به رنگ های مختلف باشد می پوشانند و چنین قرصی را دراژه می نامند.
بعضی از مواد تشکیل دهنده قرص ها ممکن است در محیط اسیدی معده تجزیه شوند در این صورت قرص ها را از یک لایه از مواد تشکیل دهنده گلوتن و یا کراتین می پوشانند چنین قرص هایی در معده باز نشده ولی در محیط قلیایی روده باز شده و جذب می گردد. قرص هایی که از راه زیر زبان جذب می شوند به نام linguette معروف هستند مانند لینگت هورمون ها.
قرص های مکیدنی (lozenges):
از دیگر داروهای جامد، قرص های مکیدنی می باشند. قرص های مکیدنی به شکل های استوانه ای مسطح و غیره تهیه می شوند و معمولا داروهای مختلف را با مواد معطر، شکر وموسیلاژ مخلوط کرده و به صورت قرص در می آورند. این قرص ها از طریق مکیدن مورد استفاده قرار میگیرد و معمولا برای تسکین سرفه و ضد عفونی کردن دهان و گلو مصرف می شوند.
گرانول ها (granule):
گرانول ها حبه های خیلی کوچکی هستند که معمولا در ترکیب آن ها یک ماده دارویی شدیدالاثر و سمی وارد می شوند مانند گرانول استریکنین و ارسنیک.
شیاف ها (suppositories):
شیاف ها دارو های جامد مخروطی شکل هستند که از راه قرار دادن در راست روده استعمال می شوند. در ساختمان شیاف ها کره، کاکائو، صابون، پیه و ژلاتین به کار می رود. شیاف ها در حرارت معمولی جامد بوده ولی در حرارت بدن ذوب گشته و مواد مؤثر آن ها جذب می شود. بعضی از شیاف ها اثر موضعی دارند مانند شیاف های ضد بو اسیر و ملین و برخی دیگر مانند شیاف های آنتی بیوتیک و غیره دارای اثر عمومی هستند.
اوول ها (ovules):
از دیگر اشکال مختلف دارو اوول ها هستند،داروهایی که بیضی شکل اند و از راه قرار دادن در مهبل استعمال می شوند. اوول ها بیشتر برای تاثیر موضعی و پانسمان مهبل به کار می روند. مواد تشکیل دهنده آن ها عبارت است از گلیسیرین، ژلاتین، آب و داروهای مؤثر.
محلول های دارویی:
محلول های دارویی از انحلال مواد شیمیایی مختلف در آب مقطر به دست می آیند. معمولا این محلول ها برای استعمال داخلی یا خارجی به کار میروند مانند محلول کلروسدیم و محلول اسید بوریک.
شربت ها (syrups):
شربت ها داروهایی هستند که از انحلال مواد مؤثر دارویی در شربت قند به دست می آیند.
سوسپانسیون ها (suspensions):
سوسپانسیون ها مخلوط های مایعی هستند که مواد موجود در آن ها برای مدت کوتاهی به حالت تعلیق باقی می ماند و سپس رسوب می نماید. موقع استعمال باید آن ها را تکان داد.
امولسیون ها(emulsions):
امولسیون ها و سوسپانسیون های چربی و روغن در آب هستند. امولسیون ها از مخلوط نمودن آب و روغن به کمک مواد امولسیون کننده مانند صمغ عربی و کتیرا تهیه می گردند. مانند امولسیون پارافین مایع و فنل فتالئین که به عنوان داروی ملین به کار میرود.
لوسیون ها (lotions):
لوسیون ها داروهای مایعی بوده که مواد دارویی گوناگون در ترکیب آن ها به کار رفته و از طریق مالیدن روی پوست مصرف می شود.
پماد ها یا روغن ها (ointments):
پماد ها داروهای نیمه جامدی هستند که از ترکیب مواد موثر دارویی با مواد چربی نظیر وازلین، لانولین و یا پیه خوک (Axunge) به دست می آیند. در صورتی که در تهیه پماد ها مقادیر زیادی گردهای دارویی مانند نشاسته، کائولین، تالک و اکسید روی وارد شود آن را ضماد یا خمیر پوستی (pastes) می نامند.
دسته بندی جامع اشکال مختلف دارو
ردیف | شکل دارو | علامت اختصاری | معنی مشابه فارسی |
---|---|---|---|
1 | GLYCERITES | GLYC | گلیسریت ها |
2 | SUSPENSION | SUSPEN – SUSP | سوسپانسیون |
3 | EMULSIONS | EMUS | امولسیون ها |
4 | INFUSIONS | INFUS | سرم |
5 | LINIMENTS | LINE | لی نی مان ها |
6 | LOTIONS | LOT | لوسیون ها |
7 | ONITMENTS | OINT | پمادها یا روغن ها |
8 | SUPPOSITORIES | SUPPOSIT-SUPP | شیاف ها |
9 | OVULES | OVUE | اوول ها |
10 | TINCTURES | TINCTU | تنطورها |
11 | SYRUPS | SYR | شربت ها |
12 | ELIXIR | ELIX | الگزیرها |
13 | CAPSULES | CAP | کپسول ها |
14 | TABLETS | TAB-COMP | قرص ها |
15 | LOZENGE | LOZ | قرص های مکیدنی |
16 | GRANULES | GRANS | نقل های دارویی |
17 | CASHETS | CASH | کاشه ها |
18 | EXTRACTS | EXTR | عصاره ها |
19 | POWDER | POWD | گردها |
20 | PILLS | PIL | حب ها |
21 | SERUM | SER | سرم |
22 | DRAGE | DRAG | قرص های لعابدار |
23 | VACCINE | VAC | واکسن |
24 | POMAD | POM | پمادها |
25 | CREAM | CRE | کرم ها |
26 | GRANULE | GRAN | گرانول ها |
27 | DROP | DRP-GOUTTA | قطره |
شما می توانید هم اکنون در دوره تکنسین داروخانه مجتمع سلامت تهران ثبت نام کرده و با دریافت مدرک معتبر در داروخانه های خصوصی و عمومی سراسر کشور مشغول به فعالیت شوید !
دیدگاهتان را بنویسید