معرفی آموزش سونوگرافی چگونه است ؟
در این مقاله سعی بر آن شده در رابطه با معرفی آموزش سونوگرافی توضیحاتی را خدمت شما همراهان ارائه دهیم با ما همراه باشید …
نحوه عملکرد سونوگرافی
امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارند. اینها امواج فراصوتی هستند. جنس آنها دقیقا مانند صدا است، ولی به علت بالا بودن فرکانس یا بسامد آنها، قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند. با این حال خواص صوت و صدا را دارند، یعنی در برخورد با موانع، منعکس می شوند.
سونوگرافی روش تصویر برداری دردناکی نیست و در حین انجام آن، بیمار ناراحتی احساس نمی کند.
روش انجام
برای انجام سونوگرافی، توسط یک وسیله خاص که پزشک سونولوژیست (متخصص تصویربرداری که سونوگرافی می کند) روی اندام شما قرار می دهد، امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند، به درون بدن تابانده می شوند. این امواج بعد از برخورد به بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده توسط همان دستگاه، مجددا دریافت می شوند.
درون بدن انسان از بافت های مختلفی درست شده که توانایی آنها در بازتابش امواج صوتی متفاوت است. بعضی از آنها امواج صوتی را بهتر و بعضی کمتر منعکس می کنند.
پس شکل و ساختار بازتابش امواج صوتی سونوگرافی تابعی از شکل و مواد تشکیل دهنده بافت های درونی بدن است که مورد تابش قرار گرفته است.
امواج بازتابیده شده از بدن، توسط یک کامپیوتر تجزیه و تحلیل شده و به تصویر تبدیل می شود.
پزشک متخصص تصویربرداری این تصاویر را بر روی مانیتور دستگاه دیده و ممکن است بعضی از آنها را چاپ کند.
در سونوگرافی بیشتر، بافت های نرم اندام دیده و بررسی می شوند. پس سونوگرافی وسیله مناسبی برای تشخیص مشکلات استخوان نیست، ولی با آن می توان مشکلات عضلات، رباط ها، تاندون ها و بسیاری بافت های دیگر را بررسی کرد.
چند روش مختلف
سونوگرافی ممکن است به صورت دو بعدی و یا سه بعدی باشد و می توان تصویر سونوگرافی اندام را در حال حرکت و فعالیت دید.
سونوگرافی قلب را اکوکاردیوگرافی می نامند.
نوع خاصی از سونوگرافی به نام سونوگرافی داپلر Doppler Sonography وجود دارد. این روش تصویربرداری بر اساس پدیده داپلر کار می کند و هدف از انجام آن، بررسی میزان و سرعت جریان خون در وریدها و شریان های بدن است.
سونوگرافی داپلر همچنین برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی (لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق پا)، تنگی و انسداد شریانی بویژه در شریان کاروتید استفاده میشود.
در مامایی نیز از سونوگرافی داپلر جهت گوش دادن به صدای قلب جنین استفاده میشود. همچنین برای ارزیابی تومور و بدشکلی های مادرزادی کاربرد دارد.
سونوگرافی چگونه انجام می شود؟
برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی تخت دراز کشیده و پزشک متخصص سونولوژیست، ژل خاصی را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار می دهد. ژل اجازه می دهد که امواج فراصوتی راحت تر و به شکل یکنواخت تری به درون بدن نفوذ کنند.
سپس یک دستگاه کوچک را که با سیمی به دستگاه مرکزی سونوگرافی متصل است، بر روی پوست قرار می دهد.
پزشک دستگاه را بر روی پوست حرکت می دهد تا قسمت های مختلف درون بدن را از زوایای مختلف ببیند. این تصاویر بر روی مانیتور مرکزی دستگاه دیده می شوند.
در حین سونوگرافی بیمار لرزش خفیفی را در روی پوست خود و در محلی که دستگاه کوچک ( پروب Probe) بر روی پوست قرار گرفته احساس می کند. این لرزش ناشی از برخود امواج فراصوتی به پوست بوده و بی ضرر است.
در پایان معاینه، بیمار ژل روی پوست خود را با دستمال پاک می کند.
معمولا نتیجه سونوگرافی بلافاصله بعد از انجام آن، توسط پزشک متخصص تصویربرداری نوشته شده و همراه با پرینت یا چاپ بعضی تصاویر سونوگرافی به بیمار داده می شود تا به پزشک معالج خود ارائه دهد.
بهترین زمان برای انواع سونو گرافی
بهترین زمان برای انواع سونوگرافی را بررسی می کنیم
سونوگرافی در مامایی
کاربردهای متعدد سونوگرافی در مامایی سبب تحول زیادی در مراقبت های بهداشتی از مادر و جنین و نیز مراقبت های دوران بارداری شده است. در ذیل به چند نمونه مهم از این موارد اشاره می شود:در مواردی که IUD جابجا شده و محل دقیق آن مشخص نیست، سونوگرافی اولین قدم در شناسایی محل IUD به حساب می آید.
1- تعیین محل IUD
از جمله مهم ترین این موارد می توان به پیگیری محل IUD (ابزاری که برای جلوگیری از حاملگی در رحم زنان قرار داده می شود) اشاره نمود. فردی که IUD برای وی گذاشته شده است، همواره باید به دو نکته توجه داشته باشد :
یکی اینکه IUD در اکثر افراد سبب افزایش خونریزی مخصوصاً در زمان عادت ماهیانه می شود و در نتیجه فرد را مستعد ابتلا به کم خونی فقر آهن می نماید. لذا افرادی که از IUD استفاده می کنند، باید به صورت دوره ای توسط کارشناس مامایی یا پزشک متخصص زنان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم قرص آهن استفاده نمایند.
دوم اینکه، IUD گاهی به جهت حرکات و انقباضات رحم از جای اصلی خود خارج شده و حتی گاهی اوقات از رحم بیرون رفته و وارد حفره شکم می شود. بنابراین فردی که از IUD استفاده می کند باید همواره با بررسی نخ IUD و مشاوره منظم با کارشناس مامایی از وضعیت IUD خود مطلع شود. در مواردی که IUD جابجا شده و محل دقیق آن مشخص نیست، سونوگرافی اولین قدم در شناسایی محل IUD به حساب می آید.
2- سونوگرافی در تعیین سن حاملگی
سونوگرافی در ماه های مختلف حاملگی قابل انجام است، اما طبق مطالعات انجام شده بهترین زمان تعیین سن حاملگی و میزان تکامل جنین هفته های 18 تا 20 بارداری است (منظور هفته های 18 تا 20 پس از آخرین قاعدگی زن است)، اما برای تشخیص برخی اختلالات مانند عدم شکل گیری مغز جنین، تشخیص دوقلویی یا چندقلویی، وجود یا عدم وجود جنین (رحم فاقد جنین) انجام سونوگرافی در کمتر از 12 هفتگی حاملگی نیز توصیه می شود.
برای کاهش خطا در تعیین سن بارداری، سعی کنید همیشه زمان شروع آخرین قاعدگی خود را در تقویم یادداشت نمایید، چون کارشناس مامایی و پزشک متخصص زنان و همچنین متخصص رادیولوژی برای تفسیر بسیاری از یافته های بالینی و تنظیم برنامه تشخیصی و درمانی شما به این زمان نیاز دارند.
3- بررسی سقط جنین
سونوگرافی همچنین در بررسی سقط جنین و تعیین بیمارانی که در خطر سقط قرار دارند و نیز حاملگی های خارج رحم و مرگ جنین در داخل رحم به کار می رود.
خانم های باردار، خصوصا خانم هایی که سابقه سقط جنین داشته اند، باید در صورت خونریزی از دستگاه تناسلی زنانه در هر زمان از حاملگی، کاهش حرکات جنین و یا از بین رفتن حرکات جنین، بلافاصله و به صورت اورژانسی به یک مرکز تخصصی زنان و زایمان مراجعه نمایند.
4- بررسی ناهنجاری های جنین
بسیاری از ناهنجاری هایی را که منجر به اختلال شکل بدن جنین می شوند، می توان در جنینی که در رحم به سر می برد، از طریق سونوگرافی تشخیص داد. از جمله این نقایص می توان به بزرگی سر جنین، عدم تشکیل مغز در جنین، شکاف های ستون فقرات و بیرون زدگی نخاع، ناهنجاری های گوارشی و اختلالات کلیوی در جنین اشاره نمود.
آمادگی های پیش از سونوگرافی رحم
1- مثانه باید پر از آب باشد
زیرا مثانه پر همانند یک ذره بین برای بررسی رحم و تخمدان ها در سونوگرافی عمل نموده و موجب شفافیت تصویر می شود. به علاوه مثاثه پر، گازهای روده را که مزاحم سونوگرافی هستند به بالا رانده و آنها را از صحنه تصویربرداری دور می سازد.
2- نوشیدن
آب چای، آب میوه و دیگر مایعات برای پر شدن مثانه کافی است. لذا هیچگاه از داروهای ادرار آور، خصوصا بدون توصیه پزشک استفاده نکنید.
3- در سونوگرافی از زنان باردار
تا هفته دوازدهم حاملگی، مثاثه باید کاملا پر باشد، ولی برای ماه های بالاتر، نیازی به پربودن مثانه نیست.
4- برای انجام سونوگرافی از داخل واژن
مثانه نیمه پر کافی است. در این حالت مثانه خیلی پر ایجاد مزاحمت می کند. بنابراین اگر در مواردی قرار باشد سونوگرافی از روی شکم انجام گیرد، ابتدا با مثانه پر مراجعه نمایید. سپس کمی از ادرار داخل مثانه در صورت لزوم تخلیه شده و سونوگرافی داخل واژن انجام می شود.
5- سونوگرافی باید از روی پوست و با ژل مناسب انجام شود.
انجام سونوگرافی با ژل های مخصوص انجام می شود
6- وجود موی اندک در ناحیه سونوگرافی
مزاحمتی ایجاد نمی کند، ولی در مواردی که موی بیش از حد در محل وجود دارد، باید قبل از انجام سونوگرافی نسبت به تراشیدن آن اقدام نمود.
7- هنگم داشتن زخم باز
نمی توان سونوگرافی انجام داد، زیرا ژل سونوگرافی موجب تحریک زخم یا آلودگی بیشتر آن می شود.
8- همیشه قبل از انجام سونوگرافی
پزشک خود را از سابقه عمل های جراحی قبلی خود مطلع نمایید.
9- انجام سونوگرافی داخل واژن در ماه های پایین حاملگی
اشکالی ندارد و در ماه های بالاتر نیازی به انجام این روش نیست.
آمادگی قبل از سونوگرافی
آمادگی قبل از انجام سونوگرافی موضوع مهمی می باشد. برخی از مهمترین آمادگی های لازم قبل از انجام سونوگرافی که مراجعین محترم حتما باید قبل مراجعه به کلینیک به آن توجه کنید، به شرح زیر می باشد :
۱- در مواردی که نیاز به پر بودن مثانه است قبل از عزیمت به کلینیک تصویربرداری ، چند لیوان آب و یا چای میل بفرمایید و مثانه خود را تخلیه نفرمایید.
۲- برای نوشیدن مایعات هرگز نوشیدنی های گازدار را انتخاب نفرمایید. چون گاز داخل معده مانع دید مناسب احشاء شکمی خواهد شد.
۳- در انتخاب مایع مناسب برای نوشیدن به وجود بیماری های زمینه ای همچون دیابت و فشار خون دقت نمایید. نوشیدنی های شیرین در بیماران دیابتی و نوشیدنی های حاوی نمک چون دوغ در بیماران دچار فشار خون ممنوع است.
۴- در مواردی که ناشتایی به همراه مثانه پر توصیه می شود، از نوشیدن مایعات چرب مانند شیر و دوغ پرهیز نمایید. چون این مایعات با تحریک میزان ترشح صفرا مانع بررسی کیسه صفرا خواهد شد.
۵- در مواردی که ناشتایی توصیه می شود، حدود ۶ تا ۸ ساعت غذا میل نفرمایید. بهتر است در وعده غذایی قبل از شروع دوره ناشتایی، از مصرف غذاهای نفاخ و سنگین پرهیز شود.
تذکر: خوردن مایعات (غیرچرب) بلامانع و در برخی موارد ضروری است.
۶- در موارد توصیه به ناشتایی ، مصرف داروهای بیمار به هیچ وجه ترک نشود.
۷- وجود مو (در حد متعارف) بر روی پوست محل سونوگرافی مانعی محسوب نمی شود، ولی در صورت وجود موی زیاد بهتر است در صورت امکان، تراشیدن مو صورت پذیرد که در بهبود کیفیت تصاویر سونوگرافی کمک کننده خواهد بود.
آمادگی های سونوگرافی خاص
نوع سونوگرافی | آمادگی لازم |
سونوگرافی کلیه ها ، مثانه، مجاری ادرای و پروستات | مثانه پر |
رحم و ضمائم و تخمدان ها | مثانه پر |
بارداری سه ماهه اول | مثانه پر |
بارداری و غربالگری اول و NT | مثانه نیمه پر _ ناشتا نباشد |
بارداری و بیوفیزیکال پروفایل | خوردن مایعات شیرین ( توجه:در صورت وجود دیابت ، در بارداری نباید مایعات شیرین مصرف شود) |
کبد و کیسه صفرا و مجاری صفراوی و شکم | ناشتایی |
کالر داپلر عروق کلیوی و عروق شکمی | ناشتایی |
سونوگرافی لگن، رحم و تخمدان ها
سونوگرافی لگن جهت بررسی رحم و تخمدانها, برای اندازهگیری و ارزیابی ارگانهای قرار گرفته در لگن در خانمها استفاده میگردد و شامل موارد زیر میباشد :
*شکل ، اندازه و محل قرارگیری رحم و تخمدانها
*ضخامت، اکوژنیستی ( تیرگی یا روشنی تصاویر در رابطه با دانسیته بافتی ) و وجود مایع یا توده در رحم، لولههای فالوپ یا نزدیک به مثانه
*طول و ضخامت دهانه رحم
*تغییر شکل در مثانه
*جریان خون در ارگانهای لگن، سونوگرافی لگن میتواند اطلاعات زیادی در مورد اندازه، محل و ساختمان تودههای لگنی ارائه نماید.
سونوگرافی لگن میتواند برای تشخیص و کمک به درمان اختلالات زیر استفاده شود :
*اختلال در ساختمان آناتومیک رحم
* تومور های فیبروئید، توده ها، کیست ها و سایر انواع توده ها و سایر انواع تومور ها در پلوریس
* وجود و محل IUD
دیدگاهتان را بنویسید